Op mijn 12e zijn mijn ouders gescheiden. Na de scheiding ging ik bij mijn moeder wonen en mijn broer bij mijn vader. Ook toen was er nog veel strijd tussen mijn ouders. Ik stond tussen mijn ouders in.
Wat is een autisme spectrum stoornis (ASS)?
ASS maakt dat je brein binnenkomende signalen op een andere manier verwerkt. Je ziet, ruikt, hoort en voelt net als andere mensen, maar je hersenen verwerken de informatie anders. Dat brengt een mix van sterke(re) en zwakke(re) kanten met zich mee. Sterke eigenschappen zijn bijvoorbeeld oog voor detail, eerlijkheid, een goed analytisch vermogen en werklust. Minder sterke kanten die vaak voorkomen zijn problemen met organiseren of plannen en moeite met sociale contacten. Verder is het aantal interesses en activiteiten vaak beperkt.
Ruim 1 procent van de Nederlanders - ongeveer 190.000 mensen - heeft een vorm ASS. Het komt vaker voor bij jongens en mannen dan bij meisjes en vrouwen.
Eindeloos veel variaties
ASS zie je niet aan de buitenkant, maar het heeft evengoed grote invloed op je leven. Hoe groot, dat verschilt per persoon en ook per levensfase. ASS is er namelijk in eindeloos veel variaties. Elke variant heeft zijn eigen kwaliteiten en beperkingen. Het komt voor in combinatie met hoge intelligentie, maar gaat soms ook samen met een verstandelijke beperking. De ene mens heeft veel zorg en aandacht nodig en de ander leidt met de juiste begeleiding een behoorlijk zelfstandig leven.
Hoe herken ik ASS?
ASS is zoals uit de naam blijkt een spectrum. Het bestaat in allerlei varianten. De kenmerken verschillen dan ook per persoon. Meer nog: in het leven van één persoon kunnen de kenmerken per levensfase anders zijn. Kenmerken die veel voorkomen zijn:
Eigen communicatie en (lichaams)taal
Vertraagde en/of afwijkende taalontwikkeling en moeite met het herkennen en/of uiten van een emotie die bij een bepaalde gezichtsuitdrukking hoort. Mensen met ASS nemen woorden vaak letterlijk. Ook hebben ze moeite om indirecte, non-verbale taal te begrijpen of te uiten. Dit zijn bijvoorbeeld gezegden, gebaren of gezichtsuitdrukkingen.
Moeite met contact maken
Kenmerkend is in zichzelf gekeerd gedrag. Iemand met ASS kan moeilijker contact maken. Dat uit zich onder meer in het vermijden van oogcontact. Sommige mensen met ASS maken helemaal geen contact met anderen. Ook het omgekeerde komt voor: veelvuldig contact zoeken, maar op een manier die anderen vaak niet goed begrijpen of vooral praten over wat hen zelf bezighoudt. Inleving in de emoties van anderen kost vaak moeite.
Stereotiep gedrag en interesses
Iemand met ASS ‘verliest’ zich vaak in een bepaalde activiteit en kan eindeloos hetzelfde doen (stereotiep). Vaak zijn herhalende patronen te herkennen in het gedrag. Bijvoorbeeld veelvuldig de kraan open en weer dicht draaien, of een groot deel van de dag naar hetzelfde liedje luisteren. Routines en rituelen zijn erg belangrijk, veranderingen in het vertrouwde patroon veroorzaken meestal veel onrust.
Oorzaken van ASS
Tot nu toe is de precieze oorzaak van ASS niet bekend. Duidelijk is wel dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen. Het is dus aangeboren en niet het gevolg van opvoeding of van een gebeurtenis in je leven.
Aangetoond is dat bepaalde risicofactoren de kans op ASS kunnen vergroten. Voorbeelden zijn een hogere leeftijd van de ouders en een laag geboortegewicht. Dergelijke factoren vergroten dus de kans, maar zijn niet de oorzaak.
Voorheen: Klassiek autisme, Asperger en PDD-nos
Voorheen werd ASS onderverdeeld in drie types: Klassiek autisme, Asperger en PDD-nos. Sinds 2017 wordt dit onderscheid niet meer gemaakt, maar wordt enkel gesproken van een Autisme Spectrum Stoornis.