Met 1000 dingen tegelijk bezig zijn, niets afmaken, geen grenzen stellen, alles zelf willen doen, verstoord dag-en nachtritme, emoties die van nul naar 100 kunnen vliegen, afspraken vergeten.
Aandachts- en concentratieproblemen zijn de belangrijkste kenmerken van ADHD. Ook impulsief keuzes maken en je hyperactief gedragen, zijn opvallende kenmerken. Kinderen met ADHD hebben vaak moeite met luisteren en concentreren. Ook zijn ze vaak onvermoeibaar in beweging. Ook volwassenen met ADHD kunnen zich soms moeilijk concentreren, maken slordigheidsfouten of zitten onrustig te schuiven tijdens een vergadering.
Aandachtstekort en hyperactiviteit
Het tekort aan rust en concentratie maakt plannen en organiseren in het dagelijks leven meestal moeilijk. Schoolprestaties en werk kunnen hier ernstig onder lijden. Bij mensen met onder meer deze symptomen kan sprake zijn van een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, ofwel ADHD (een afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder). In de meeste landen komt ADHD het voor bij ongeveer 5 procent van de kinderen en 2,5 procent van de volwassenen.
Hoe herken ik ADHD?
Een kinder-of jeugdpsychiater, GZ- of klinisch(neuro)psycholoog stelt doorgaans de diagnose ADHD bij de volgende klachten:
Aandachts- en concentratieproblemen
Kinderen en volwassenen met ADHD zijn over het algemeen snel afgeleid. Overal zijn prikkels: de telefoon, een kat in de tuin of een klasgenoot die zit te giechelen, maar ook de eigen fantasie en gedachtegang. Bij iemand met ADHD kan de aandacht afdwalen bij elke prikkel, waardoor hij kan vergeten waar hij mee bezig was. Daardoor maakt hij dingen niet af, begint hij om de haverklap aan iets anders en maakt veel fouten. Verder kunnen kinderen en volwassenen met ADHD moeilijk luisteren en door de onrust in hun hoofd dingen moeilijk onthouden.
Hyperactiviteit en/of extreme beweeglijkheid
Kinderen met ADHD wiebelen, draaien of friemelen voortdurend of tikken steeds met hun voet op de grond. Ze praten vaak veel en druk, en kunnen erg doordraven. Bij volwassenen met ADHD lijkt de hyperactiviteit op het oog vaak afgenomen. Hierdoor is ADHD bij hen soms moeilijker te herkennen. Van binnen voelen ze zich echter nog even onrustig als vroeger. Ze hebben veelal geleerd de neiging tot bewegen te onderdrukken. Mensen met ADHD kunnen zich doorgaans moeilijk ontspannen.
Impulsiviteit
Kinderen en volwassenen met ADHD handelen vóór ze denken, doen onbezonnen dingen, vallen mensen in de reden en geven antwoord voordat de vraag gesteld is of dringen voor zonder dat zelf in de gaten te hebben.
De overige klachten
- Weinig gevoel voor tijd en moeite met plannen. Dit uit zich bijvoorbeeld in te laat komen op afspraken en opdrachten niet op tijd afkrijgen.
- Hoofd- en bijzaken moeilijk kunnen onderscheiden.
- Heftige en onvoorspelbare emotionele uitbarstingen. Bijvoorbeeld drift- en huilbuien. Dit komt deels door de ADHD, deels uit frustratie doordat veel dingen niet lukken.
- Onhandigheid en houterigheid, zoals vallen en knoeien.
- Moeite met het opvangen van sociale signalen doordat het eigen hoofd te vol is.
Er kan sprake zijn van ADHD wanneer bij een kind of volwassene constant meerdere van deze klachten sterk aanwezig zijn. De diagnose moet gesteld worden door een daar toe bevoegde behandelaar.
Sommige kinderen en volwassenen met ADHD hebben wel grote problemen hun aandacht ergens bij te houden, maar zijn niet hyperactief. Ze zijn juist opvallend stil, dromerig en passief. Deze vorm van ADHD wordt ADHD van het onoplettende type genoemd. In het verleden heette dit ADD (Attention Deficit Disorder). ADHD kan zich ook uiten in grote impulsiviteit en hyperactiviteit zonder aandachtsproblemen.
Oorzaak van ADHD
De oorzaak van ADHD is volgens wetenschappers te vinden in een verstoring van de ontwikkeling van de hersenen. Je brein werkt wat anders en daarom denk en reageer je soms anders dan anderen. Maar: ADHD is geen hersenafwijking. Er is ook geen specifiek gen bekend dat ADHD veroorzaakt.
Types ADHD
Er zijn drie soorten ADHD te onderscheiden.
- Overwegend onoplettend beeld. Hierbij is vooral sprake van ernstige en aanhoudende aandachtsproblemen. In het verleden ook wel ADD genoemd.
- Overwegend hyperactieve/impulsieve beeld. Vooral sprake van aanhoudende impulsiviteit en hyperactiviteit.
- Gecombineerd beeld. Beide problemen komen samen voor.