Op mijn 12e zijn mijn ouders gescheiden. Na de scheiding ging ik bij mijn moeder wonen en mijn broer bij mijn vader. Ook toen was er nog veel strijd tussen mijn ouders. Ik stond tussen mijn ouders in.
Wat is autisme?
Autisme maakt dat je brein binnenkomende signalen op een andere manier verwerkt. Je ziet, ruikt, hoort en voelt net als andere mensen, maar je hersenen verwerken de informatie anders. Dat brengt een mix van sterke(re) en zwakke(re) kanten met zich mee. Sterke eigenschappen zijn bijvoorbeeld oog voor detail, eerlijkheid, een goed analytisch vermogen en werklust. Minder sterke kanten die vaak voorkomen zijn problemen met organiseren of plannen en moeite met sociale contacten. Verder is het aantal interesses en activiteiten vaak beperkt.
Ruim 1 procent van de Nederlanders - ongeveer 190.000 mensen - heeft een vorm van autisme. Het komt vaker voor bij jongens en mannen dan bij meisjes en vrouwen.
Eindeloos veel variaties
Autisme zie je niet aan de buitenkant, maar het heeft evengoed grote invloed op je leven. Hoe groot, dat verschilt per persoon en ook per levensfase. Autisme is er namelijk in eindeloos veel variaties. Elke variant heeft zijn eigen kwaliteiten en beperkingen. Het komt voor in combinatie met hoge intelligentie, maar gaat soms ook samen met een verstandelijke beperking. De ene mens heeft veel zorg en aandacht nodig en de ander leidt met de juiste begeleiding een behoorlijk zelfstandig leven.
Hoe herken ik autisme?
Autisme bestaat in allerlei varianten. De kenmerken verschillen dan ook per persoon. Meer nog: in het leven van één persoon kunnen de kenmerken per levensfase anders zijn. Kenmerken die veel voorkomen zijn:
Eigen communicatie en (lichaams)taal
Vertraagde en/of afwijkende taalontwikkeling en moeite met het herkennen en/of uiten van een emotie die bij een bepaalde gezichtsuitdrukking hoort. Mensen met autisme nemen woorden vaak letterlijk. Ook hebben ze moeite om indirecte, non-verbale taal te begrijpen of te uiten. Dit zijn bijvoorbeeld gezegden, gebaren of gezichtsuitdrukkingen.
Moeite met contact maken
Kenmerkend is in zichzelf gekeerd gedrag. Iemand met autisme kan moeilijker contact maken. Dat uit zich onder meer in het vermijden van oogcontact. Sommige mensen met autisme maken helemaal geen contact met anderen. Ook het omgekeerde komt voor: veelvuldig contact zoeken, maar op een manier die anderen vaak niet goed begrijpen of vooral praten over wat hen zelf bezighoudt. Inleving in de emoties van anderen kost vaak moeite.
Stereotiep gedrag en interesses
Iemand met autisme ‘verliest’ zich vaak in een bepaalde activiteit en kan eindeloos hetzelfde doen (stereotiep). Vaak zijn herhalende patronen te herkennen in het gedrag. Bijvoorbeeld veelvuldig de kraan open en weer dicht draaien, of een groot deel van de dag naar hetzelfde liedje luisteren. Routines en rituelen zijn erg belangrijk, veranderingen in het vertrouwde patroon veroorzaken meestal veel onrust.
Oorzaken van autisme
Tot nu toe is de precieze oorzaak van autisme niet bekend. Duidelijk is wel dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen. Het is dus aangeboren en niet het gevolg van opvoeding of van een gebeurtenis in je leven.
Aangetoond is dat bepaalde risicofactoren de kans op autisme kunnen vergroten. Voorbeelden zijn een hogere leeftijd van de ouders en een laag geboortegewicht. Dergelijke factoren vergroten dus de kans, maar zijn niet de oorzaak.
Asperger en PDD-nos
Autisme kent naast de klassieke vorm ook nog twee andere vormen, namelijk Asperger en PDD-nos.
Asperger
De verschijnselen van het syndroom van Asperger lijken op die van klassiek autisme. Maar er zijn wel belangrijke verschillen. Heb je Asperger, dan is de spraak- en taalontwikkeling normaal of zelfs heel goed. Ook beschik je dan over voldoende vaardigheden om een zelfstandig leven te kunnen leiden. Bij Asperger is altijd sprake van een gemiddelde tot hoge intelligentie.
Mensen met Asperger hebben vooral problemen op het gebied van de sociale omgang met anderen. Daardoor bouwen ze moeilijk vriendschappen op met leeftijdgenoten. Een ander opvallend verschijnsel is dat zij meestal een beperkt aantal interesses en activiteiten hebben.
De volgende kenmerken horen bij Asperger
- Sociale contacten verlopen vaak moeizaam. Je inleven in anderen kost moeite. Dat geldt ook voor het maken van oogcontact. Ook het begrijpen en volgen van sociale regels levert problemen op. Je sluit je vaak af voor de buitenwereld.
- Je vindt het moeilijk om indirecte, non-verbale taal te begrijpen. Dit zijn bijvoorbeeld gezegden, gebaren of gezichtsuitdrukkingen.
- In vergelijking met mensen zonder Asperger heb je meestal vrij weinig interesses en activiteiten. Dat hoeft geen verveling te veroorzaken, want je kunt eindeloos lang hetzelfde doen. Bijvoorbeeld naar dezelfde muziek luisteren of steeds praten over hetzelfde onderwerp zoals landkaarten of dinosaurussen.
- Motorische onhandigheid.
- Gevoeligheid voor geluiden, geuren en aanrakingen.
Asperger en erfelijkheid
Erfelijkheid speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van Asperger. Hierbij is genetische informatie afkomstig van de ouders, van invloed op de vroege hersenontwikkeling bij de baby. Het lijkt erop dat bepaalde zenuwcellen zich niet goed verplaatsen tijdens de vroegste ontwikkeling. De systemen in het brein die verantwoordelijk zijn voor emotionele reacties, lijken niet helemaal goed te zijn aangelegd. Het is nog niet gelukt specifieke genen te vinden die Asperger echt verklaren.
PDD-nos
PDD-nos uit zich op verschillende manieren. Het verschilt per persoon welke problemen zich voordoen en hoe ernstig die zijn. Wie PDD-nos heeft, is meestal minder goed in het leggen en onderhouden van sociale contacten. Informatie komt ‘anders’ binnen en vaak is er meer tijd nodig om die informatie te verwerken. Dit leidt in het sociale verkeer regelmatig tot onbegrip en afstand. Bij jongeren leidt dit er vaak toe dat ze weinig contact hebben met leeftijdgenoten en meer omgaan met volwassenen.
De volgende kenmerken horen bij PDD-nos
- Personen met PDD-nos zijn vaak sterk op zichzelf gericht en kunnen zich moeilijk inleven in andere mensen.
- Orde aanbrengen in het dagelijks leven lukt niet altijd even goed.
- Door het ontbreken van een vloeiende motoriek én van een goed ontwikkeld evenwichtssysteem kunnen in het ‘sociale verkeer’ problemen ontstaan. Mensen met PDD-nos hebben vaak moeite om indirecte, non-verbale taal te begrijpen. Dit zijn bijvoorbeeld gezegden, gebaren of gezichtsuitdrukkingen.
- Net als bij Asperger is het aantal interesses en activiteiten meestal beperkt. Je kunt eindeloos lang hetzelfde doen. Bijvoorbeeld naar dezelfde muziek luisteren of steeds praten over hetzelfde onderwerp, bijvoorbeeld over wat je weet van computers of van dinosaurussen.
Zelfredzaam met Quli
Ben je cliënt bij Vincent van Gogh? Dan krijg je toegang tot een bijzondere app: ‘Quli’.
Quli is een vorm van e-health. Via internet krijg je toegang tot deze beveiligde app. Daarmee kun je je persoonlijke gezondheidsdossier openen. De app biedt je ook de mogelijkheid om met anderen in contact te komen. Op een manier die past bij mensen die ‘gewoon anders’ zijn. Uit ervaring weten we dat Quli onze cliënten helpt om zelfredzamer te worden. Ook geeft het je meer regie over je eigen behandeling.
Aanmelding Quli
Aan het begin van de behandeling maken wij samen met jou een account aan. Je houdt dit account ook na afloop van de behandeling.
Contacten toevoegen
De kracht van Quli is dat cliënten mensen uit de (zorg)omgeving desgewenst mee laten lezen. In het begin van de behandeling voegt iedereen de rest van de groep toe.
Groepen aanmaken
Je kunt in Quli contacten in een groep zetten, zodat je de hele groep met één druk op de knop berichten stuurt.
Vincent van Gogh verbinden aan Quli
Het is noodzakelijk om je account te verbinden met Vincent van Gogh. Pas als je aanvinkt dat jouw contacten elementen in Quli kunnen meelezen of er op kunnen reageren, kunnen zie iets van jou zien.